Ebû Dücâne (r.a.), cesur bir sahabiydi. Allah ve Resûlü yolunda her an canını vermeye hazırdı.
Kahraman sahabi savaş meydanlarında..
Bedir Savaşı’nda olduğu gibi Uhud Savaşı’nda da bunun alameti olarak başına kırmızı bir sarık sardı. Bunu gören Ensar, “Ebû Dücâne yine ölüm sarığını sardı!” dediler.
Meşhur kılıcı
Hz. Ebû Dücâne, Peygamberimizin, hakkını vermek şartıyla kendisine teslim ettiği kılıç elinde olduğu hâlde, çalımlı ve gururlu bir şekilde düşman saflarına doğru ilerlemeye başladı. Bu arada Sahabe-i Kirâm, Ebû Dücâne’nin gururlu bir şekilde yürümesini hoş karşılamadılar.
Bu hareketi sebebiyle onun helak olmasından korktular.
Bunun üzerine Peygamberimiz, düşmana karşı çalımlı yürünebileceğine, bunun caiz olduğuna işaretle şöyle buyurdu: “Allah bu yürüyüşü, şu harp meydanlarından başka yerde sevmez.” Peygamberimizin vermiş olduğu kılıç, Ebû Dücâne’nin elinde müşriklere ölüm kusuyor, onlara aman vermiyordu.
Önüne çıkanı saf dışı bırakan Ebû Dücâne, çarpışa çarpışa, def çalıp şarkı söyleyerek, müşrikleri savaşa teşvik eden kadınların bulunduğu yere kadar geldi.
Kendisi bunu şöyle anlatıyor:
“Uzaktan birini gördüm.
Halka kızıyor, hırslanıyordu.
Üzerine yürüyüp vurmak için kılıcımı kaldırdığımda bağırdı.
Onun bir kadın olduğunu görünce, Resûlullah’ın kılıcının şerefini gözettim ve onu bir kadına vurmadım.” Uhud Harbi’nin birinci safhasında Hz. Ebû Dücâne ve diğer sahabilerin gayretleri neticesinde ilk anda büyük bir zafer kazanılmıştı.
Bunun için mücahitler, müşriklerin bırakmış olduğu ganimetleri toplamaya başladılar.
Bu arada yerlerini bırakmamaları hususunda Peygamberimizin kesin talimatı olmasına rağmen okçular da yerlerini terk ederek ganimet peşine düştüler.
İşte, ne oldu ise o anda oldu.
Savaşın başından beri okçuları kollayan ve fırsat bekleyen müşrik atlıları, mücahitlere arkadan saldırıya geçtiler
Bunun üzerine birçok mücahit şehit düştü, bir kısmı da paniğe kapılarak sağa sola dağıldılar
Bu arada Peygamberimizin “ölüm haberi” şayiası yayıldı.
Mücahitlerin moralleri iyice bozuldu, pek çoğu harbi bırakıp tenha bir yere oturdu.
Oysa müşrikler, Resûlullah’ı değil, ordunun sancağını taşıyan Mus’ab bin Umeyr’i (r.a.) şehit etmişlerdi.
Onu Peygamberimiz zannederek, “Muhammed’i öldürdük!” diye bağırmaya başlamışlardı.
Peygamberimiz ise o sırada düşmana ok ve taş atıyor, yerinde sebat ederek hiçbir tarafa ayrılmıyordu.
Bu arada 7’si Muhacirlerden, 7’si de Ensar’dan olmak üzere 14 fedai,
Resûlullah’ı kordon altına almış, müşrik saldırılarından koruyorlardı.
Bu gözüpek imanlı sineler, kendi canlarını feda etme pahasına Peygamberimizi yalnız bırakmamak üzere söz birliği etmişlerdi. İşte, Ebû Dücâne de bunlardan birisiydi. Resûlullah’ın duasına mazhar olan bu sahabilerden hiçbirisi şehit olmadı. Savaşın sonuna kadar vücutlarını Peygamberimize siper ettiler. Ebû Dücâne ise, Resûlullah’ın üzerine eğiliyor, atılan oklardan onu koruyordu.
Oklar sırtına çarpıp hiç yaralamadan arka tarafına düşüyordu.
Bu arada azılı müşriklerden Abdullah bin Humeyd, Peygamberimizin sağ olduğunu ve sahabilerin onu koruduğunu gördü. Vakit kaybetmeden atını o yöne sürdü.
Ne pahasına olursa olsun, Resûlullah’ın canına kıyma emelini besliyor, şöyle sesleniyordu: “Ben Züheyr’in oğluyum.
Bana Muhammed’i gösterin.
Vallahi ya onu öldürürüm yahut ben ölürüm!” diye çığırtkanlık yapıyordu.
Tepeden tırnağa zırha bürünmüştü.
Müslümanlardan hiç kimsenin karşısına çıkamayacağını tahmin ediyordu.
Sinsi sinsi ilerliyordu. Birden karşısında Ebû Dücâne’yi görünce afalladı. Ebû Dücâne, bu gözü dönmüşü görür görmez, “Gel yanıma!
Ben, Resûlullah’ın uğruna kendi vücudumu siper eden birisiyim.” dedi ve akabinde kılıcını İbni Humeyd’in atının bacaklarına çaldı. At çökünce de, “Al, bu da ben Hareşe’nin oğlundan!” diyerek bir vuruşta müşriği cansız yere serdi.
Ebû Dücâne’nin kendisini korumak hususundaki bu gayretini gören Peygamberimiz, ona şöyle duada bulundu:
“Allah’ım, Hareşe’nin oğlundan ben nasıl razı isem Sen de razı ol!”
Ebû Dücâne, manevi mükâfatını âdeta peşin olarak alıyordu... Ebû Dücâne gibi kahraman sahabilerin gayretleri sonucunda müşrikler fazla bir zarar veremeden çekilmek zorunda kaldılar.
Savaş bittiğinde Peygamberimiz, Ebû Dücâne Hazretleri’ne verdiği kılıcı geri aldı.
Kılıcın üzerindeki müşrik kanlarını silmesi için, kızı Hz. Fâtıma’ya (r.anha) verdi.
Bu arada Hz. Ali de (r.a.) kendi kılıcını Fâtıma’ya uzatarak, “Şunu al, bu gazada çok işe yaradı.” dedi.
Bunun üzerine Peygamberimiz, “Sen bu savaşta canla başla çalıştın. Sehl bin Hâris ile Ebû Dücâne de üstün muvaffakiyet gösterdi.” buyurarak onları takdir ve tebrik etti. Cesaret ve kahramanlığı kadar üstün fazileti ile de tanınan Ebû Dücâne Hazretleri boş şeylerle meşgul olmaz, hiç kimse hakkında kötü bir şey düşünmezdi.
Bir gün hastalandı.
Ağır hasta olmasına rağmen, üstünde sanki hastalık eseri yoktu.
Yüzü nurlu ve pırıl pırıldı. Ziyaretine gelenlerden birisi, “Yüzünün böyle olmasının sebebi nedir?” diye sordu.
Hz. Ebû Dücâne şu cevabı verdi:
“Güvenebileceğim ve beni kurtarabilecek iki amelim var:
Birisi malayaniyle meşgul olmayışım, diğeri de hiçbir Müslüman hakkında kalbimde en küçük bir kötülük bulundurmayışım ve düşünmeyişimdir.”
Ebû Dücâne, Hz. Ebû Bekir’in (r.a.) halifeliği sırasında vuku bulan
Yemâme Savaşı’nda şehit olmuştur.
Allah ondan razı olsun!
Ebû Dücâne Simâk b. Hareşe b. Levzân
el-Ensârî
(ö. 12/633)
Cengâver sahâbî. Medineli olup Hazrec kabilesindendir. Nesep zincirinin Simâk b. Evs b. Hareşe olduğu da rivayet edilmektedir. Hz. Peygamber onunla Utbe b. Gazvân arasında kardeşlik bağı (muâhât*) kurmuştu. Bedir, Uhud gazvelerine ve diğer gazvelere katıldı. Bu savaşlarda Kureyş’in ileri gelen silâhşörlerini öldürdü. Uhud Gazvesi’nin en çetin safhalarında Hz. Peygamber’in yanında bulundu. Zor durumda kalanların yardımına koştu.
Müslümanların büyük sıkıntılara düştüğü bu savaşta paniğe kapılmayıp Hz. Peygamber’in etrafında toplanan otuz sahâbîden ve ölüm biatı yapan sekiz kişiden biri de Ebû Dücâne idi. Muhtemelen savaşın başında Hz. Peygamber elindeki kılıcı göstererek onu kendisinden kimin almak istediğini sordu. Bunun üzerine herkes elini uzatarak kılıcı almak istedi.
Fakat, “Bunun hakkını kim verir?” deyince herkes elini geri çekti.
Ebû Dücâne ise onun hakkının ne olduğunu sordu.
“Kırılıncaya kadar düşmana çalmak” cevabını alınca, “Onun hakkını ben veririm yâ Resûlellah!” diyerek kılıcı aldı ve bundan duyduğu sevinci dile getiren irticâlî şiirler söyleyerek düşman saflarına daldı. Bu olaydan sonra kendisine “iki kılıçlı” anlamında “zü’s-seyfeyn” lakabı verildi. Bu gazvede Hz. Peygamber’in dişinin kırıldığı ve etrafının sarıldığı bir sırada Ebû Dücâne vücuduyla bir kalkan gibi onu korudu. Kendisini öldürmeye ant içen Abdullah b. Humeyd’i karşılayıp öldürdü. Hz. Peygamber ona, “Allahım!
Hareşe’nin oğlundan ben nasıl razı isem sen de razı ol” diye dua etti. Huneyn Gazvesi’nde Hz. Peygamber’in etrafı Hevâzinli müşriklerle sarıldığında onun yanında savaşanlardan biri yine Ebû Dücâne idi. Benî Nadîr Gazvesi’nde Ali b. Ebû Tâlib’e yardımla görevlendirildi. Tebük Gazvesi’nde Hazrecliler’in bayrağını o taşıdı. Ebû Dücâne Yemâme’de Müseylimetül kezzâb’ın katlinde Abdullah b. Zeyd b. Âsım ile beraber bulundu ve burada şehid düştü.
